Assertief communiceren op het werk: 7 tips

In de dynamische wereld van tegenwoordig is goede communicatie van onschatbare waarde, vooral voor professionals op de werkvloer. Maar wat betekent het eigenlijk om assertief te zijn op je werk, en waarom is het zo belangrijk voor jouw succes? In deze blog gaan we dieper in op dit onderwerp en krijg je praktische tips en strategieën die je direct kunt toepassen om jouw communicatieskills te verbeteren. Of je nu aan het begin van je carrière staat of al wat meer ervaring hebt, het ontwikkelen van assertieve communicatievaardigheden kan het verschil maken in jouw professionele groei. Dus laten we beginnen!

Wat is assertief communiceren?

Assertief communiceren betekent op een duidelijke, eerlijke en respectvolle manier voor jezelf opkomen, terwijl je ook rekening houdt met de gevoelens en belangen van anderen. Het draait om het uiten van je gedachten, gevoelens en behoeften op een zelfverzekerde manier, zonder agressief of passief over te komen.

Wanneer je assertief communiceert, ben je in staat om:

• Je eigen grenzen te stellen en te bewaken, zodat je niet over je heen laat lopen.

• Duidelijk te maken wat je wilt, nodig hebt en voelt, op een respectvolle manier.

• Opbouwende feedback te geven en te ontvangen, waardoor de communicatie verbetert.

• Conflicten op te lossen met respect voor de standpunten van je collega’s.

• Effectief samen te werken en relaties te versterken door open en eerlijk te zijn.

Assertieve communicatie bevordert een gezonde balans tussen je eigen behoeften en die van anderen. Zo kun je op een positieve en constructieve manier handelen in allerlei situaties op het werk. Denk aan vergaderingen, onderhandelingen en feedbackgesprekken. Het is dus een skill die overal en altijd van pas komt!

Waarom is assertief communiceren belangrijk op het werk?

Assertief communiceren is belangrijk voor jouw loopbaan om verschillende redenen:

Effectieve samenwerking:

Wanneer je niet assertief bent, loop je het risico belangrijke ideeën voor jezelf te houden uit angst voor afwijzing. Met als resultaat dat niet alleen jijzelf maar ook het team kansen op groei en verbetering mislopen. Aan de andere kant, door assertief je gedachten te delen, open je de deur naar meer betrokkenheid, creativiteit, innovatie en een betere samenwerking. Alleen maar voordelen dus :).

Zelfrespect en zelfvertrouwen:

Als je niet assertief bent, loop je het risico dat je eigen behoeften en grenzen worden genegeerd. Dit kan leiden tot een afname van je zelfvertrouwen en een gevoel van onzekerheid. Daarentegen, door assertief te zijn, laat je zien dat je waarde hecht aan jezelf en je eigen groei. Je neemt ruimte in en laat zien dat je jezelf serieus neemt, wat jouw gevoel van zelfrespect en zelfvertrouwen versterkt.

Conflictsituaties oplossen:

Niet assertief zijn kan ervoor zorgen dat je conflictsituaties vermijdt en je eigen mening onderdrukt uit angst voor confrontatie. Dit kan echter leiden tot onopgeloste problemen en spanningen binnen het team – niet heel prettig werken toch? Assertief communiceren stelt je in staat om conflicten op een respectvolle manier aan te pakken en tot oplossingen te komen die voor iedereen acceptabel zijn.

Professionele groei:

Wanneer je niet assertief bent, loop je het risico kansen voor professionele groei te missen, omdat je niet voor jezelf opkomt en niet laat zien wat je te bieden hebt. Door assertief je interesse te tonen in nieuwe projecten of verantwoordelijkheden, laat je zien dat je proactief bent. En je laat zien dat je bereid bent om uitdagingen aan te gaan. Hierdoor kun je jezelf sneller ontwikkelen als professional en sneller toewerken naar die volgende stap in je carrière (zowel in functie als salaris). (Lees ook de blog over het ontwikkelen van een groeimindset)

Kortom, door assertief te zijn, kun je niet alleen effectiever communiceren en samenwerken, maar ook je zelfrespect versterken en kansen creëren voor professionele groei. Win-win-win!

Waarom is assertief communiceren uitdagend?

Het implementeren van assertieve communicatie kan gepaard gaan met verschillende obstakels, waarvan angst voor confrontatie en het vermijden van conflicten de meest voorkomende zijn. Deze valkuilen kunnen het een stuk uitdagender maken om je assertieve vaardigheden te ontwikkelen en toe te passen op de werkvloer.

• Angst voor confrontatie: Veel mensen vinden het eng om hun mening te uiten of voor zichzelf op te komen uit angst voor de reactie van anderen. Deze angst kan voortkomen uit het vermijden van conflict en de wens om aardig gevonden te worden (people-pleasen).

• Vermijden van conflicten: Sommige individuen hebben de neiging om conflicten te vermijden door hun behoeften en gevoelens te negeren of te onderdrukken. Ze kunnen bang zijn voor de spanning en ongemak die gepaard gaan met confrontaties en proberen deze te vermijden ten koste van hun eigen welzijn. Ze willen graag de harmonie bewaren.

Herken je 1 van de 2 of allebei bij jezelf? Het overwinnen van deze valkuilen vereist bewustwording, moed en oefening. Jij kunt het ook! Hier zijn een paar strategieën die je hierbij kunnen helpen:

• Zelfbewustzijn: Identificeer je eigen angsten en weerstanden tegen assertieve communicatie. Erken dat deze gevoelens normaal zijn, maar dat ze je niet hoeven te weerhouden om voor jezelf op te komen. De angsten wegstoppen, heeft namelijk geen zin want het lost ‘het probleem’ niet op. Je zult eerst moeten zien en accepteren dat ze er zijn.

  Voorbeeld: Als je merkt dat je angstig wordt bij het idee van een confrontatie, probeer dan te achterhalen waar deze angst vandaan komt. Misschien ben je bang om afgewezen of bekritiseerd te worden. Stel jezelf de vraag ‘Waar ben ik bang voor? En wat is het ergste dat er kan gebeuren? Wanneer is de angst begonnen? En in welke situaties ervaar ik angst?’ Deze vragen kunnen inzicht geven in waar je angst vandaan komt en wat de triggers zijn.

• Oefening: Oefen met het opkomen voor jezelf in kleine, alledaagse situaties. Begin met eenvoudige verzoeken of meningen en werk geleidelijk aan naar complexere situaties.

  Voorbeeld: Als je het moeilijk vindt om een collega te vertellen dat je het niet eens bent met diens aanpak, begin dan met het uiten van je mening over een minder belangrijk onderwerp en bouw vanuit daar verder.

• Laat je trainen / coachen: De manier hoe je communiceert, heb je jezelf aangeleerd over de jaren heen. Jij communiceert op een manier zoals jij denkt dat het het beste is. Dit betekent natuurlijk niet dat jouw manier de enige (juiste) manier is. Soms is het nodig om te experimenteren met verschillende benaderingen, zodat je kunt ervaren wat goed voelt en wat niet. Een coach kan jou hierbij helpen aan de hand van rollenspellen.

7 tips voor assertief communiceren

Dan is nu de grote vraag: hoe doe je dat dan, assertief communiceren? Hier volgen een aantal praktische tips die je direct kunt toepassen op de werkvloer:

1) Gebruik "ik-boodschappen"

In plaats van anderen te beschuldigen of te generaliseren, focus op je eigen gevoelens en behoeften. Bijvoorbeeld: "Ik voel me overweldigd door de hoeveelheid taken die ik heb" in plaats van "Jij geeft me te veel werk".

Voorbeeld: Stel je bent overladen met taken en voelt je gestrest. In plaats van je collega's de schuld te geven, kun je zeggen: "Ik merk dat ik me overweldigd voel door de hoeveelheid taken die ik heb. Kunnen we samen kijken naar een oplossing?"

2) Actief luisteren

Luister oprecht naar wat anderen te zeggen hebben zonder meteen te oordelen of te reageren. Herhaal wat ze hebben gezegd om te laten zien dat (en checken of) je hen begrijpt.

Voorbeeld: Tijdens een vergadering uit een collega diens zorgen over de uitvoerbaarheid van een nieuw plan. In plaats van de zorgen meteen te weerleggen, kun je zeggen: "Ik hoor wat je zegt en begrijp je zorgen over xyz. Wat zie jij als mogelijke oplossing voor deze uitdaging?”. Met andere woorden: wees nieuwsgierig en probeer te begrijpen voor je zelf met een reactie komt.

3) Stel grenzen

Wees duidelijk over je eigen grenzen en zeg nee wanneer dat nodig is. Laat anderen weten wat je wel en niet acceptabel vindt en respecteer ook hun grenzen.

Voorbeeld: Een collega vraagt je om extra taken op je te nemen, maar je hebt al een volle agenda. In plaats van ja te zeggen uit angst voor conflicten, kun je als volgt op een assertieve manier reageren: "Ik snap dat je mij vraagt om hierbij te helpen en ik zie ook zeker het belang ervan in, maar op dit moment heb ik mijn handen vol en kan ik er geen werk bij hebben. Als dit prioriteit heeft, stel ik voor dat we samen kijken naar een andere oplossing." Vervolgens kun je bespreken of er geschoven moet worden in je huidige prioriteiten of dat bijvoorbeeld iemand anders in het team een aantal taken kan overnemen.

4) Gebruik assertieve taal

Spreek duidelijk en zelfverzekerd, vermijd vaagheid en wees direct in je communicatie. Wees niet bang om je mening te geven, maar doe dit op een respectvolle manier.

Voorbeeld: Tijdens een brainstormsessie deel je jouw ideeën met de groep en benadruk je de waarde hiervan met zelfverzekerde taal: "Ik verwacht dat deze aanpak ons kan helpen onze doelen te bereiken vanwege XYZ redenen. Hoe denken jullie hierover?" Door op het eind deze vraag te stellen, laat je ruimte voor de groep om op jouw suggestie te reageren. Dit is anders dan: “Misschien kunnen we het op manier X aanpakken?”. Deze manier is niet assertief omdat je zelf geen standpunt inneemt. Met de eerste benadering doe je dit wel. Oefen er eens mee bij mensen die je vertrouwt en ervaar hoe het voelt !

5) Oefen met assertieve lichaamstaal

Let op je lichaamstaal tijdens gesprekken en vergaderingen. Sta rechtop, maak oogcontact en gebruik gebaren om je boodschap kracht bij te zetten.

Voorbeeld: Tijdens een belangrijke presentatie sta je stevig, maak je oogcontact met het publiek en gebruik je handgebaren om je punten te benadrukken, waardoor je zelfverzekerdheid uitstraalt. Oefen in de spiegel of neem jezelf een keer op met je telefoon om te zien hoe jouw non-verbale communicatie is.

6) Wees voorbereid

Voordat je een moeilijk gesprek aangaat, bereid je voor door je gedachten en gevoelens op een rijtje te zetten. Bedenk wat je wilt zeggen en hoe je het wilt zeggen. In het moment kun je je namelijk overrompeld voelen waardoor je minder goed uit je woorden komt. Met voorbereiding creëer je structuur en houvast voor jezelf.

Voorbeeld: Voordat je een vergadering ingaat waarin je feedback moet geven, maak je een lijstje met de punten die je wilt bespreken en bedenk je hoe je ze op een constructieve en gestructureerde manier kunt overbrengen.

Bonus tip: Bedenk ook welke informatie en details relevant zijn voor de ontvangende partij om te weten.

7) Oefen in verschillende situaties

Eerder in de blog las je hier al kort over, maar oefen assertieve communicatie in verschillende scenario's. Doe dit in settingen waarin je je comfortabel voelt. Oefen met gesprekken zoals het geven en ontvangen van feedback, het omgaan met conflicten en het onderhandelen over taken en verantwoordelijkheden. Het is makkelijk om zwart-wit te denken over communicatie: of je bent heel aardig en indirect, of je bent heel bot en direct. De waarheid is dat er altijd een assertieve manier van communiceren is die bij jou past. Vaak moet je die alleen nog vinden!

Voorbeeld: Je oefent assertieve communicatie door rollenspellen te doen met een collega, jouw coach of iemand anders die je vertrouwt. Doordat je verschillende situaties simuleert en elkaar feedback geeft over de effectiviteit van je communicatie, zul je veel sneller merken welke benadering werkt en welke niet. Ook ervaar je welke manier van communiceren voor jou het prettigst voelt. Oefening baart kunst!  

Als je deze strategieën toepast en oefent met assertieve communicatie, kun je effectiever je behoeften uiten, grenzen stellen en conflicten oplossen op de werkvloer. Je zult verbaasd zijn over de positieve effecten die dit zal hebben op jouw loopbaan. Denk alleen al aan de professionele relaties die sterker zullen worden en je zelfvertrouwen die zal groeien. Geloof mij, het is écht de moeite waard.

Professionele coaching naar meer zelfvertrouwen?

Voel je na het lezen van deze blog de motivatie om aan jouw professionele groei en zelfvertrouwen te werken? Bekijk dan eens mijn loopbaancoaching traject. Dit traject is speciaal voor professionals die hun carrière en zelfvertrouwen een boost willen geven. Nieuwsgierig? Klik op de onderstaande button om meer over de assertiviteitstraining te lezen.